Сабақтың тақырыбы: Сутек. Сутектің табиғатта таралуы және алынуы.
Cлайд 2
Ауаның құрамын алғашқы рет анықтаған француз ғалымы? Л А В У А З Ь Е Л Е Ь З У В А 8б 8б
Cлайд 3
Сутек Д.И.Менделеев жасаған элементтердің периодтық кестесінде бірінші орында тұр. Жаңа тақырыпты түсіндіру:
Cлайд 4
Химиялық таңбасы “Н”, ол “аш” деп оқылады. Салыстырмалы атомдық массасы 1,008. Жай зат түзетін газ күйіндегі сутек – екі атомнан тұратын молекуладан Н2 құралады. Сутек молекулалары бір-біріне әлсіз тартылады, сондықтан қалыпты жағдайда газ. Жер бетінде оттекке қарағанда сутек едәуір аз. Сутек ең жеңіл газ болғандықтан, ғарыш кеңістігінде көп тараған. Күн жүйесі планеталарының 92%-ін сутек атомы құрайды. Сутекті отын ретінде пайдаланған тиімді. Әзірше сутекті көп мөлшерде өндіруге болатын шикізаттар – метан мен суды айыру қымбатқа түсіп отыр. Келешекте автомобильдерді сутек отыны көмегімен жүргізуді дамыту көзделуде.
Cлайд 5
Жер қыртысындағы сутектің массалық үлесі 1 %.
Cлайд 6
Жер бетінде сутек бос күйінде кездеспейді, көп тараған қосылысы-су. Судағы сутектің массалық үлесі 11% пайыз. Сонымен қатар сутек табиғатта қосылыстар құрамында кездеседі
Cлайд 7
Минералдар мен тау жыныстарында
Cлайд 8
Мұнай құрамындағы метан газында
Cлайд 9
Жануарлар мен өсімдіктер организмінде
Cлайд 10
Тас көмірдің құрамында
Cлайд 11
Сутектің ең көп тараған қосылысы – су.
Cлайд 12
Сутектің физикалық қасиеттері: Сутек – иіссіз, түссіз газ. Барлық газ күйіндегі заттардың ішіндегі ең жеңілі – сутек. Ол суда аз ериді. Жылу өткізгіштігі өте жоғары. Зонд шарларын сутекпен толтырып, аспанға ұшырып, метеорологиялық мақсаттағы жұмыстар жүргізіледі.
Cлайд 13
Сутектің алынуы
Cлайд 14
1776 жылы сутекті Г.Кавендиш алды. Француз ғалымы А. Лавуазье сутектің жай зат екенін анықтап, оған “гидрогениум” деп ат берген. Латынша бұл “су тудырушы” дегенді білдіреді. Генри Кавендиш Антуан Лавуазье
Cлайд 15
Өнеркәсіпте алынуы Жер бетінде су кең тарағандықтан өнеркәсіпте сутекті алудың негізгі әдісі – суды тұрақты электр тогының көмегімен айыру болып табылады. 2H 2O = 2H2 + O2 CH4 + 2H2O = CO2 + 4H2 -165 кДж
Cлайд 16
Зертханада алынуы Сынауыққа 1-2 түйір мырыш салып, үстіне сұйытылған тұз немесе күкірт қышқылын құяды. Реакцияның жүре бастағанын сұйықтың бетінде газ көпіршіктерінің пайда болуынан байқауға болады. Ол – сутек газы. Zn + H 2SO4 = ZnSO4+ H2
Cлайд 17
Сутекті жинау әдістері Ауаны ығыстыру арқылы Суды ығыстыру арқылы
Cлайд 18
Сутегін зертханада алуға арналған құрал - Кипп аппараты
Cлайд 19
Есеп шығару Оқулықтағы 83 бет, 8-9-10 есептер
Cлайд 20
Сабақты бекіту: 1. Карточка: 2. Төрт шар әртүрлі газдармен толтырылған. Қай шарда сутек газы бар?
Cлайд 21
2.Қай суретте сутек газын алу әдісі дұрыс берілген?